ji Fermo Rastnivîs û Gramera Kurdî

Ferhenga Modern ya Rastnivîs û Gramera Kurdî

Qevzek mezin ber bi pêkanîna pêdiviya nifshê modern!

Destnîshankirina armancên vê Ferhenga Kurdî

- Danasandina spehîbun û xweshbuna zimanê Kurdî

- Rastnivîseka hêsan û modern

- Gramereka vekirî û explicit

- Terminolojiyeka rast û sivik

- Afirandina chavkaniyeka serdest

- Katelizekirina bikaranîna zimanê Kurdî

Vê Mehê ji Rastnivîsê

§1 Alfaba Kurdî

§1 Alfaba Kurdî bi 26 tîpan ava ye.

Lê, jimara dengên Kurdî ji 26 dengan zêdetir e. Bi gishtî 34

dengên cûda di zimanê Kurdî de peyde dibin.

Bes, jibo ragihandina van hemu dengan pêdiviya zimanê Kurdî

tenê bi 26 tîpan heye.

Dabeshkirina her 26 Tîpan

Koma Tîpên Lal

BCDFGHJKLMNPQRSTVWXYZ

Koma Tîpên Dengdêr

AEIOU

Koma Tîpên Nîvdengdêr

Dengên Zimanê Kurdî

Deng	…serê bêjeyê…	…nava bêjeyê…	…dawiya bêjeyê…
Aa	aborî, aheng, av	bar, bash, dar	ba, ga, ka
Bb	berf, berq, brûsk	dabir, debor, dibistan	edeb, kab, kerb
Cc	car, cer, cok	hecem, nishtecih,yekcar	bac, qenc, sac
Chch	char, chem, choq	dachek, lachek, perchixî	kech, pach, mach
Dd	dar, dest, dor	Adar, qeder, shadî	ard, merd, sed
Ee	eger, evîn, ez	kevan, Qers, zer	keshe, melle, pere
Êê	êvar, êsh, êzing	dêr, mêrav, zêr	rê, mê, sê
Ff	fam, fener, find	kefen, mefer, sefer	kef, def, ref
Gg	gav, gor, gund	veger, rengîn, zengîn	bang, deng, reng
Hh	havîn, her, hest	bihar, bahoz, ronahî	bih, deh, guneh
Ii	Ø	bin, kin, tim	Ø
Îî	îcar, îro, îsal	bîr, sîr, tîr	bî, kî, sî
Jj	jajî, jêr, jor	tajî, berjêr, nûjen	bej, guhîj, kej
Kk	kech, kor, kund	bakur, rakirin, wekhevî	dîk, gok, yek
Ll	lampa, lib, lîsk	balgî, blûr, zelq	bal, chal, shal
Mm	masî, mêr, mû	dîmen, keman, raman	dam, dem, kêm
Nn	nan, nîv, nû	thenî, zengil, zenî	ban, jiyan, ken
Oo	ocax, ol, oxir	don, kon, debor	co, do, ro
Pp	par, pir, por	derpî, pêpirkê, shap	ap, dep, lep
Phph	phar (sala chûyî)	sephet (engl.: box)	Ø
Qq	qal, qels, qesr	aqil, feqîr, riqa	beq, berq, deq
Rr	reben, roj, rû	derew, drêj, qrêj	bager, der, fer
Ss	sar, sor, sûr	bîst, hefsar, qesab	bes, das, kes
Shsh	shor, shûjin, shûr	bashûr, pisht, shashî	ash, dish, lash
Tt	tac, tax, tor	atar, girtin, ketin	kinêt, xurt, zirt
Thth	tha (yê drûnê)	Ø	Ø
Uu	Ø	buhurî, kum, Kurdistan	tu, hebun, rabun
Ûû	ûr, ûjdan	dûr, kûr, nûr	gû, rû, zû
Vv	vala, veger, ve-…	kevn, tevn, zîvronek	bav, dev, rev
Ww	war, werz, wezn	awir, ewr, sewal	dew, kew, mêw
Xx	xal, xem, xox	berxik, sixl, zexel	bax, rêx, shax
Xwxw	xwarin, xwê, xwîn	daxwaz, berxwedan	Ø
Yy	yar, yadîgarî	geya, diyar, ziyan	leqey, phey, qey
Zz	zanîn, zar	dizî, qeza, shazdeh	baz, bez, phez

Vê Mehê ji Gramerê
§15 Nav

§15 Hemu nav tên kishandin, bi alav kirin û bi rengdêran saloxdayin.

Her navek xwedî yek ji herdo zayend e; navek an mê ye an jî nêr ye.

(1) Chend cûreyên navan hene:

(a) Navên taybetî (Xecê, Midyad, Kurdistan, Adar, Shemî)

Navên taybetî her mezin tên nivîsandin !!!

(b) Navên bingehîn (mêr, jin, kech, kur, xort, dar, gul)
(c) Navên koman (malbat, karwan, kerî, leshkerî)

(d) Navên tishtan (av, berf, shekir, xwê)

(e) Navên abstrakt (hêvî, evîn, hest, raman, bîr)

(2) Du zayend hene. Nav an mê an jî nêr in. Ev yek tenê di forma

yewmar û saloxdayî de diyar e.

Mînak: kech » kecha bash (-a nîshana zayenda mê ye!)

kur » kurê qenc (-ê nîshana zayenda nêr e!)

reng » rengê sor

dar » dara sêvan

Besha 1.

Vê Mehê

ji Rastnivîsê

Besha 2.

Vê Mehê

ji Gramerê

"Li benda

beshên din

yên rastnivîs

û gramerê bin!"

Fermo

li ber xellasbunê